حرز امیرالمومنین و آداب استفاده از آن
مقدمه:
حرز امیرالمومنین علی (ع) به نامه یا دعا یا برگه یا یادداشت و ... است که بر اساس ادعای آن حامیانش، به صورت یک طلسم یا حرز قادر به جلب حفظ و حفاظت خداوندی در مقابل تمامی جنبه های زندگی مانند بیماری، از دست دادن شغل یا دارایی، حملات دشمن و غیره است.
این حرز به نام امیرالمومنین علی (ع) بن ابی طالب(ع) نامگذاری شده است و در قرآن کریم چند مکان به نام امیرالمومنین علی (ع) آمده است.
حرز امیرالمومنین علی (ع) شامل تعدادی از نام ها و صفات خداوند می باشد که به صورت مشخصی مرتب شده است و برای خواندن آن باید به صورت روزانه و مرتب، مستحب استفاده شود.
از این حرز به عنوان یکی از بهترین طریقه های حفاظت از خود و جلب عواید اجتماعی استفاده می شود. اما در عین حال، باید توجه داشت که چنین اعتقادی، محتویاتی از کتاب مقدس مسلمان باشد و یکسان بودن این باور با دین مسلمان است.
حرز امیرالمومنین و آداب استفاده از آن
۱ - معنای لغوی
کلمه حرز، به کسر حاء و سکون راء (جمع آن اَحْراز) در لغت حِرز یعنی جاى مطمئن، به عبارت دیگر به جایی می‌گویند که چنان محصور و محکم باشد که اگر کسی بدان وارد شود از گزندها و خطرها مصون بماند. [۱][۲][۳][۴]
حرز به این مفهوم، به معناى محلّ امن و مطمئن جهت حفظ مال از دستبرد دیگران است؛ از این رو، هنگامى که چیزى را در جاى مطمئنى مى‌گذارند و بدین وسیله آن را از دستبرد دیگران محفوظ مى‌دارند، مى‌گویند آن را احراز کرده‌اند. [۵]
حرزِ هر مالى در عرف متناسب با آن مال است، به عنوان مثال، حرز طلا و جواهر، پول و اشیاى قیمتى، صندوق محکم قفل دار؛ حرز لوازم خانه و اجناس درون مغازه، اتاق، کمد و مغازه و حرز چهار پایان محلّ نگهدارى آن‌ها، مانند طویله و اسطبل است. [۶][۷] بنابراین، جاهایى که آمد و شد در آن‌ها همگانى است، مانند حمام‌ها، کاروانسراها، قهوه خانه‌ها، مهمانسراها و مساجد، حرز محسوب نمى‌گردند. [۸]
دفن کردن مال در زیر زمین حرز آن محسوب مى‌شود؛ لیکن برخى، آن را به دفن کردن در آبادى مقید کرده و دفن در بیابان را حرز ندانسته‌اند. [۹][۱۰] قبر براى کفن نیز حرز محسوب مى‌شود. [۱۱]
۲ - معنای اصطلاحی
و در اصطلاح، نوشته‌اى در بردارندۀ اذکارى خاص براى دفع آفات و بلاها، مشابه با تعویذ و عُوذَه [۱۲][۱۳][۱۴] یا قسمی از آن است که با آداب شرع موافق باشد. بنا به گفته زمخشری، [۱۵] کاربرد حرز در معنای اصطلاحی از باب مَجاز است. [۱۶]
۳ - تفاوت حرز و تعویذ و دعا
درباره تفاوت حرز و تعویذ و دعا باید گفت این‌ها مفاهیمی متداخل‌اند و مرز آن‌ها با یکدیگر چندان مشخص نیست.
در برخی از کتاب‌های حدیث حرزها و تعویذها در یک باب و یک ردیف جمع شده‌اند. [۱۷][۱۸] شماری از حرزها نیز ذیل عنوان «عوذات‌الائمة علیهم‌السلام للحفظ» (تعویذهای امامان برای حفظ خود از آسیب‌ها) فراهم آمده‌اند. [۱۹] ابن طاووس دعای منسوب به امام جواد علیه‌السلام را که گویند برای مصون ماندن از آسیب‌ها برای مأمون نوشت، در مُهَج‌الدعوات [۲۰] «حرز» و در الامان [۲۱] «عوذه» نامیده است.
نسحه اول حرز امیرالمومنین :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اِی کَنوشٍ اِی کَنوشٍ اَرَه شُشٍ عَطبیطَلَننَلبَح یا مِططَرون قَرتالِسیون ماوما ماسوما طَبطَسالوس حَنطوسٍ مَسفَقیسٍ مَساصَعوسٍ اَفَرطیعوسٍ لَطفیکَس هذا هذا وَ ما کُنْتَ بِجانِبِ الْغَرْبِیِّ إِذْ قَضَیْنا إِلی مُوسَی الْأَمْرَ وَ ما کُنْتَ مِنَ الشَّاهِدِینَ اخْرُجْ بِقُدْرَةِ اللَّهِ مِنْهَا أَیُّهَا اللَّعِینُ بِقُوَّةِ [بِعِزَّةِ] رَبِّ الْعَالَمِینَ اخْرُجْ مِنْهَا وَ إِلَّا کُنْتَ مِنَ الْمَسْجُونِینَ اخْرُجْ مِنْها فَما یَکُونُ لَکَ أَنْ تَتَکَبَّرَ فِیها فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ الصَّاغِرِینَ اخْرُجْ مِنْها مَذْؤُماً مَدْحُوراً مَلْعُوناً کَما لَعَنَّا أَصْحابَ السَّبْتِ وَ کانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا اخْرُجْ یَا ذَا الْمَخْزُونِ اخْرُجْ یَا سورا یَا سوراسور بِالاسْمِ الْمَخْزُونِ یا ططرون طرعون مراعون تَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ باهیا شراهیا حَیّاً قَیُّوماً بِالاسْمِ الْمَکْتُوبِ عَلَی جَبْهَةِ إِسْرَافِیلَ اطْرُدُوا عَنْ صَاحِبِ هَذَا الْکِتَابِ کُلَّ جِنِّیٍّ وَ جِنِّیَّةٍ وَ شَیْطَانٍ وَ شَیْطَانَةٍ وَ تَابِعٍ وَ تَابِعَةٍ وَ سَاحِرٍ وَ سَاحِرَةٍ وَ غُولٍ وَ غُولَةٍ وَ کُلِّ مُتَعَبِّثٍ وَ عَابِثٍ یَعْبَثُ بِابْنِ آدَمَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ خَیرٍخیر خیر خیر خیرخیرثُمَ ثم سَرجَه حَلدِ اَمَل وسَر حَلدٍ اَبَل تَم وکَمَلنسحه دوم حرز امیرالمومنین :
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اى کنوش (کنویش) اى کنوش اره شش عطیطسفیخ یا مظظرون قرتالیونما و ماسوماس ما طیطسالوس خیطوس مسفقلس مساصعوس الطیعوس لطیفوس اقرطیعوش لطفیکس هذا هذا وَ ما کُنْتَ بِجانِبِ الْغَرْبِیِّ إِذْقَضَیْنا إِلى مُوسَى الْأَمْرَ
وَ ما کُنْتَ مِنَ الشَّاهِدِینَ اخْرُجْ بِقُدْرَهِ اللَّهِ مِنْهَا أَیُّهَا اللَّعِینُ بِقُوَّهِ (بِعِزَّهِ) رَبِّ الْعَالَمِینَ اخْرُجْمِنْهَا وَ إِلَّا کُنْتَ مِنَ الْمَسْجُونِینَ اخْرُجْ مِنْها فَما یَکُونُ لَکَ أَنْ تَتَکَبَّرَ فِیها فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ الصَّاغِرِینَ اخْرُجْ مِنْهامَذْؤُماً مَدْحُوراً مَلْعُوناً کَما لَعَنَّا أَصْحابَ السَّبْتِ وَ کانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا اخْرُجْ
یَا ذَا الْمَخْزُونِ اخْرُجْ یَا سورا یَا سوراسور بِالاسْمِ الْمَخْزُونِ یا ططرون طرعون مراعون تَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ باهیا شراهیا حَیّاً قَیُّوماً بِالاسْمِ الْمَکْتُوبِ عَلَى جَبْهَهِ إِسْرَافِیلَاطْرُدُوا عَنْ صَاحِبِ هَذَا الْکِتَابِکُلَّ جِنِّیٍّ وَ جِنِّیَّهٍ
وَ شَیْطَانٍ وَ شَیْطَانَهٍ وَ تَابِعٍ وَ تَابِعَهٍ وَ سَاحِرٍ وَسَاحِرَهٍ وَ غُولٍ وَ غُولَهٍ وَ کُلِّ مُتَعَبِّثٍ وَ عَابِثٍ یَعْبَثُ بِابْنِ آدَمَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّابِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ.»
سند حرز امیرالمومنین
برجسته‌ترین سندی که برای این حرز ارائه می‌شود را می‌توان کتاب "مهج‌الدعوات" از سید بن طاووس دانست. مهج‌الدعوات، کتابی راجع به حرزها و دعا‌های نقل شده از پیامبر گرامی اسلام، اهل بیت ایشان و برخی دیگر از علمای اسلام بوده و مورد تایید عموم علمای برجسته اسلام است.
خواص حرز امیرالمومنین
معروف است که امیرالمومنین این حرز را بر روی کاغذی نوشته بودند و بر بازوی راست خود می‌بستند. مهم‌ترین کارکرد‌های این حرز، دفع سحر و جادو، شکست طلسم و دور کردن ساحران از شخص حمل‌کننده به شمار می‌آید. همچنین در کتاب مکارم‌الاخلاق، این حرز برای دفع شیاطین، رفع صرع و جنون و دیگر آفت‌ها معرفی شده‌است.
آداب استفاده از حرز امیرالمومنین
آداب مختصری برای استفاده از حرز امیرالمومنین بیان شده که به شرح زیر است:ابتدا، باید به حرز و تاثیرات آن معتقد باشید و بصورت قلبی اطمینان داشته‌باشید که از نیروی این حرز در جهت منفی استفاده نخواهید کرد؛
به درگاه خداوند طلب بخشش کنید؛
تکه کاغذ بی‌خطی را به گلاب و زعفران معطر کنید؛
وضو بگیرید و رو به قبله بنشینید؛
دعای حرز را بر روی کاغذ بنویسید؛
زکات حرز را پرداخت کنید؛ (مطابق با باور دینی، هر حرزی زکات مخصوصی به درگاه خداوند دارد که باید به نیازمندی پرداخت شود.)
حرز را بر بازوی راست خود ببندید.
نکته: سعی‌تان بر این باشد که در هنگام غروب یا طول شب، این عمل را انجام ندهید، همچنین بهتر است که در روز‌های سعد این عمل انجام شود. (بهترین روزها، یک‌شنبه، پنج‌شنبه و جمعه است)
سخن آخر
حرز امیرالمونین، دعایی است که ایشان همیشه بر بازوی راست خود داشته‌اند تا از خطر جادو و جادوگران در امان باشند. این حرز سند مختصری دارد که در این مقاله معرفی شد. همچنین همانطور که گفته شد، مانند دیگر حرز‌های اسلامی، آدابی برای نوشتن این حرز ذکر شده است که باید رعایت شود.پی نوشت؟
۱) آقابزرگ طهرانی، الذریعة إلی تصانیف‌الشیعة.
(۲) ابن بابویه، ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال، قم ۱۳۶۸ش.
(۳) ابن بابویه، عیون‌الاخبار الرضا، چاپ مهدی لاجوردی، قم ۱۳۶۳ش.
(۴) ابن بابویه، کتاب‌الخصال، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش.
(۵) ابن بابویه، کتاب مَن لایحضُرُه الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴.
(۶) ابن بسطام (حسین بن بسطام) و ابن بسطام (عبداللّه بن بسطام)، طب‌الائمة علیهم‌السلام، نجف (۱۳۸۵)، چاپ افست بیروت (بی‌تا).
(۷) ابن جوزی، کتاب‌الموضوعات، چاپ عبدالرحمان محمدعثمان، مدینه ۱۳۸۶ـ ۱۳۸۸/ ۱۹۶۶ـ۱۹۶۸.
(۸) ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز‌الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
(۹) ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، بیروت: دارصادر، (بی‌تا).
(۱۰) ابن طاووس، اقبال‌الاعمال، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۴ـ۱۴۱۶.
(۱۱) ابن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، قم ۱۴۰۹.
(۱۲) ابن طاووس، مهج‌الدعوات و منهج‌العبادات، قدم له و علق علیه حسین‌اعلمی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۱۳) ابن عربی، العبادلة، و یلیه ساعة‌الخبر، چاپ عاصم ابراهیم کیالی، بیروت ۱۴۲۵/۲۰۰۴.
(۱۴) ابن قولویه، کامل‌الزیارات، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۷.
(۱۵) ابن ماجه، سنن ابن ماجة، چاپ محمد فؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی‌تا).
(۱۶) ابن منظور، لسان‌العرب.
(۱۷) ابن نجار، ذیل تاریخ بغداد، در احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، او، مدینةالسلام، چاپ مصطفی عبدالقادر عطا، ج ۱۶ـ۲۰، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
(۱۸) محمد بن محمد (علی) انوری، دیوان، چاپ محمدتقی مدرس رضوی، تهران ۱۳۶۴ش.
(۱۹) احمد بن محمد برقی، کتاب‌المحاسن، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، (قم ۱۳۳۱ش).
(۲۰) محمد بن عیسی ترمذی، سنن‌الترمذی، ج ۵، چاپ عبدالرحمان محمدعثمان، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲۱) اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاج‌اللغة و صحاح‌العربیة، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت (بی‌تا)، چاپ افست تهران ۱۳۶۸ش.
منبع:
سایت ستاره
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حرز»، شماره۶۰۱۷.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص ۲۸۲
این مقاله در تاریخ 1403/10/17 بروز رسانی شده است.
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}